Artikel 15 Leerplichtwet 1969 stelt gemeenten in staat om jongeren van 16 jaar en ouder vrij te stellen van de inschrijf- en bezoekplicht, als hun ouders kunnen aantonen dat de jongere op andere wijze voldoende onderwijs geniet. Onder ‘voldoende onderwijs’ wordt meestal verstaan dat het onderwijs streeft naar een zogenaamde startkwalificatie. Het betreft hier bijvoorbeeld jongeren die kunnen gaan werken en intern een bedrijfsopleiding volgen die kan leiden tot een startkwalificatie. Ouders moeten de woongemeente om zo’n vrijstelling verzoeken.

Bij de toekenning van zulke vrijstellingen kunnen gemeenten verschillen in hun beleid, maar ouders kunnen bij afwijzing van hun verzoek wel in bezwaar en beroep gaan en hun gemeente aanspreken op de redelijkheid en billijkheid van de afwijzing. Op die leeftijd zijn jongeren nog slechts kwalificatieplichtig: zij dienen een diploma te halen, maar hoeven wettelijk gezien niet meer naar school om kerndoelen voor sociale en maatschappelijke vaardigheid te behalen.