Er is een grote variëteit in hoe ouders thuisonderwijs vormgeven, maar het is nooit 'school, maar dan thuis'. Aan de ene kant van het spectrum liggen vormen van thuisonderwijs waarbij hetzelfde curriculum wordt gevolgd als reguliere scholen gebruiken. Aan de andere kant vind je vormen van thuisonderwijs die meer lijken op ervarings- of ontwikkelingsgericht onderwijs of natuurlijk leren. Daartussenin vind je allerlei variaties en combinaties van thuisonderwijsmethodes, zoals projectmatig werken, literatuurstudies, e-learning, stages en veel meer. Net zoals er veel verschillende soorten scholen zijn met uiteenlopende educatieve methoden en materialen, zijn er ook verschillende manieren om thuisonderwijs vorm te gegeven.

Een goede voorbereiding is het halve werk

Ouders die kiezen voor thuisonderwijs verdiepen zich uitgebreid in alle mogelijkheden wanneer ze beginnen met het geven van thuisonderwijs. Zij kiezen de methodes die het beste bij hun gezin en de leerstijlen van hun kinderen passen. Hierover valt veel te lezen, van wetenschappelijk onderzoek en boeken over specifieke thuisonderwijsmethodes tot blogs van ervaren thuisonderwijzers. Thuisonderwijzers helpen elkaar ook op weg op diverse nationale en internationale fora en online groepen die gewijd zijn aan verschillende thuisonderwijsmethodes en -materialen. Op lokale appgroepen worden afspraken gemaakt voor bijeenkomsten waar nieuwe thuisonderwijzers hun vragen kunnen stellen aan ervaren thuisonderwijzers.

Thuisonderwijs in de praktijk

De dagelijkse praktijk van thuisonderwijsgezinnen verschilt sterk van elkaar en verschilt ook van dag tot dag. Sommige gezinnen hebben een kamer ingericht als schoollokaal, andere werken aan de keukentafel. Sommige gezinnen hanteren een strakke planning van de dagen, andere houden meer flexibiliteit aan in de agenda om in te kunnen springen op de interesses en vragen van de kinderen. Soms staat een dag in het teken van museumbezoek, workshops of samenwerken met andere thuisonderwijskinderen in projecten, het oefenen voor een musical of het houden van voordrachten. Andere dagen worden vooral thuis doorgebracht, verdiept in een goed boek, werkend aan een project, met lessen uit een lesboek of met het spelen van educatieve spellen.

Materialen zijn op veel plekken te vinden

‘Hoe kom je dan aan materialen?’ is een veelgestelde vraag. De lesmethodes voor verschillende vakken kunnen per schooljaar aangeschaft worden. Er is veel Engelstalig materiaal beschikbaar en ook steeds meer Nederlandse educatieve uitgevers bieden de mogelijkheid om methodes te bestellen. Er zijn scholen en onderwijsinstellingen waar je werk-, lesboeken en docentenhandleidingen kunt overnemen en thuisonderwijzers verkopen onderling zelf ook tweedehands materiaal.

Verder maken thuisonderwijzers graag gebruik van de bibliotheek, musea, het internet, de Onderwijsbeurs, educatieve centra en het vele materiaal dat juffen en thuisonderwijzers online met elkaar delen. Daarnaast schaffen thuisonderwijzers materialen aan bij hobbywinkels, boekhandels, online winkels voor educatieve spellen, of simpelweg bij de HEMA voor een rekenmachine, schriften, tekenpapier of letterstempels.

De kosten voor deze materialen lopen sterk uiteen. Het ene gezin heeft meer te besteden dan het andere. Thuisonderwijzers zijn zeer inventief in het zo voordelig mogelijk vinden van materialen en methodes. Denk bijvoorbeeld aan het lenen van materiaal bij de speelotheek, het onderling ruilen van boeken of het zelf maken van Montessorimaterialen. Daarnaast kopen thuisonderwijzers regelmatig gezamenlijk in tegen gereduceerde tarieven.

Tijdsbesteding van kinderen en ouders

In de praktijk blijkt dat thuisonderwijskinderen doorgaans in een paar uur per dag dezelfde stof doorlopen als schoolkinderen. Overige onderwijstijd kan dan besteed worden aan versnelling, verdieping of verbreding van de ontwikkeling. Het sneller doorlopen van de stof is mogelijk doordat er een-op-eenonderwijs gegeven wordt en dat betekent dat er alleen tijd besteed hoeft te worden aan uitleg van de stof die het kind nog niet beheerst. Onnodige herhaling wordt daarmee voorkomen. Bovendien hoeven kinderen geen tijd te besteden aan het reizen van en naar school, het wisselen van klaslokalen en het wachten op andere kinderen. Al met al blijkt thuisonderwijs een erg efficiënte onderwijsmethode.

Voor de ouders betekent thuisonderwijs dat er iemand aanwezig zal moeten zijn bij de kinderen. Vaak kiezen ouders ervoor dat een van beide fulltime werkt en de ander het onderwijs voor de kinderen verzorgt of dat beide ouders parttime werken en parttime thuisonderwijs geven. Sommige gezinnen maken voor een beperkt aantal uur per week gebruik van buitenschoolse opvang of een oppas.

Contacten met anderen

Ouders betrekken veel andere mensen bij het creëren van een optimale thuisonderwijsomgeving voor hun kinderen. Ze maken gebruik van kennis en ervaring van familie, vrienden, andere thuisonderwijzers of professionals. Zo worden er regelmatig workshops gehouden voor thuisonderwijskinderen, worden er wekelijks vele excursies en bijeenkomsten georganiseerd door het hele land en zoeken ouders elkaar op als ze vragen hebben. Sommige bijeenkomsten en excursies hebben een eenmalig karakter, andere worden structureel georganiseerd in zogenaamde homelearnergroepen en thuisonderwijs-coöperatieven.

Voortgezet onderwijs en diploma’s

Ook het voortgezet onderwijs kunnen kinderen thuis volgen. In de praktijk zie je dat kinderen vaak al op jonge leeftijd beginnen met het behalen van certificaten door middel van het doen van een staatsexamen voor een bepaald vak of toewerken naar het middelbaar beroeps onderwijs en/of een baan. Er zijn verschillende manieren waarop kinderen zich op dergelijke examens voorbereiden. Bijvoorbeeld door het aanschaffen van lesmethodes en deze door te werken, het volgen van afstandsonderwijs of het nemen van bijlessen of examentrainingen. Een nieuwe optie waar thuisonderwijsgezinnen tegenwoordig graag gebruik van maken is het volgen van online colleges aan universiteiten via bijvoorbeeld Coursera.

Hopelijk heeft deze informatie een goede ‘kijk in de keuken’ van de thuisonderwijzer kunnen geven. Mocht je een thuisonderwijzer ontmoeten, vraag hem of haar vooral naar hoe hun onderwijs eruitziet. Thuisonderwijzers zijn vaak gepassioneerd over dit onderwerp en vertellen er graag over!